Абай облысы денсаулық сақтау басқармасының «Облыстық жедел медициналық жәрдем станциясы» ШЖҚ КМК
КГП на ПХВ «Областная станция скорой медицинской помощи» управления здравоохранения области Абай
РҚ, Абай облысы, Семей қ.,
Орманды көшесі, 32/1
Ли Владимир Викторович
Дүниежүзілік сүт безі обыры туралы хабардарлық күніне (2018 жылдың 15-24 қазан аралығы) арналған «Ескерту – түзетуден оңай» Ұлттық бағдарламасының негізгі мақсаты мен міндеті – денсаулық сақтау тәртібін қалыптастыру және скринингтік зерттеулерден уақытылы өту арқылы аурудың дамуының алдын алу болып табылады.
Сүт безінің обыры – сүт безінің безді ұлпасының қатерлі ісігі. Әлемде бұл 13-тен 90 жасқа дейінгі әйелдердің арасында 1/13-тен 1/9-ға дейін өмір бойы зақымдайтын қатерлі ісіктің ең жиі кездесетін түрі. Сондай-ақ, жиілігі бойынша жалпы популяциядағы өкпенің обырынан кейінгі екінші онкологиялық ауру (ерлер санын есептегенде; сүт безі ерлер мен әйелдерде бірдей ұлпадан тұрады, сүт безінің обыры кейде ерлерде де кездеседі, бірақ бұл обыр түрінің жағдайлары еркектерде осы аурумен ауыратын науқастардың жалпы санының 1% - дан азын құрайды).
ДДСҰ сарапшыларының бағалауы бойынша, әлемде жыл сайын 800 мыңнан 1 млн.-ға дейін сүт безі обырымен сырқаттанудың жаңа жағдайлары тіркеліп жатыр. Әйелдерде қатерлі ісіктен болатын өлім саны бойынша қатерлі ісіктің бұл түрі екінші орынға ие.
Генетикалық, яғни тұқым қуалайтын факторлар орта есеппен онкологияға бейімділігіктің 25%-ын құрайды. Ал 25%-ы өмір салтынан әсер (тамақтану, ұйқы, дене жүктемелері), экологияға және зиянды әдеттерге (темекі шегу және алкоголь) келеді.
Сүт безінің обыры бүкіл әлемде скринингтік бағдарламалар мен маммографиялық зерттеулердің арқасында емделеді. Олар аурудың соңғы сатысында анықталуын азайтуға мүмкіндік берді.
Қазақстанда, «Халықтың нысаналы топтарына профилактикалық медициналық тексеру жүргізу ережесін бекіту, сондай-ақ тексерулердің ережелері мен мерзімдерін белгілеу туралы» 10.11.2009 жылғы №685 бұйрығына сәйкес, сүт безі обыры бойынша диспансерлік есепте тұрмайтын 40-70 жастағы әйелдер 2 жылда 1 рет маммографиядан өтеді.
Үлгі сұрақтар мен жауаптар:
Жауап:
Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі шеңберінде 40-70 жастағы әйелдер арасында сүт безі обырының скринингі, маммографиялық зерттеу жүргізіледі. Кезеңділігі - екі жылда бір рет. Отбасылық сыртартқысында сүт безі обыры болған жағдайда, маммографияны жыл сайын 35 жастан бастап жүргізу ұсынылады. Кез келген басқа рентгендік тексеру сияқты, ол рентгенолог мамандардың құзыретіне кіреді. Әрбір кеуде үшін екі рентген суреті жасалады. Әр кеуде екі пластина арасында қысқа уақытқа қысылады. Бұл жағымсыз, кейде тіпті ауыртуы да мүмкін. Алайда, аздап шыдап. қысу қажет, өйткені тек бұл жағдайда ғана сапалы суреттер жасалуы мүмкін, ал сәулелену минимумға дейін болуы мүмкін.
Жауап: әрбір әйел айына бір рет кеудеге өзін-өзі тексеру керек екенін білуі тиіс: бұл сүт бездері тіндерінде қандай да бір өзгерістерді ерте анықтаудың ең жақсы тәсілі.
Процедураны келесідей жүргізу керек:
1) бюстгальтердің емшектің ұшымен жанасатын жерлерін тексеру және қандай да бір дақтардың жоқтығына көз жеткізу.
2) емшектің ұштары мен ареоланы өзгерістерге тексеру: қызарулар, тартулар, қабыршақтар, бөртпелер немесе жаралар жоқтығына көз жеткізу.
3) айна алдына тұрып, қолдарды жоғары көтеріп, кеуденің формасына және кеуденің жекелеген бөліктерінде қандай да бір кедір-бұдырлықтың, тартылудың немесе жаншылған учаскелердің болмауына назар аудару.
4) емшек терісінің реңкінің (түсінің) өзгеруіне немесе «лимон қабығы» түріндегі өзгерістердің болуына қарау.
5) сүт бездерін кезекпен ұстап, байқап көру. Ол үшін төсекке жатып, жауырын астына (қаралатын без жағынан) білікшені немесе кішкене жастықты қойып, төс клеткасы бірнеше көтеріңкі, ал сүт безі неғұрлым көлбей етіп қою керек. Оң жақ сүт безін сол қолдың үш-төрт саусақтарының ұшымен байқап көру қажет. Саусақтарды етпетінен орналастырып, оларды шеңбер бойымен (емізіктен бездің сыртқы шетіне дейін), сантиметрге жылжытып және бездің барлық аймағын сезініп жылжыту керек. Сол сияқты (тек оң қолмен) сол кеуде тексеріледі.
Есіңізде болсын, кез келген тығыздағыштарды, төмпешіктерді немесе ауыратын жерлерді анықтасаңыз, маммологқа кідіріссіз қаралудың себебі болуы тиіс. Дәрігерге баруды кейінге қалдырмаңыз, сүт бездерінің қатерлі ісіктері тез үдемелі және өте агрессивті болуы мүмкін, сондықтан емделу мүмкіндігіңізді жіберіп аласыз.
Жауап: әйел өзі анықтай алатын сүт безі обырының негізгі белгілері болып табылады:
емізіктен қан кетулер;
пішінін өзгерту;
ісік бар жердегі тері бөлігінің тығыздалуы немесе созылуы;
қолтық асты, бұғана және бұғана үсті аймағында лимфа түйіндерінің ұлғаюы.
Жауап: маммография әдісімен ісіктерді, тіпті олар аз және болымсыз болса да диагностикалауға болады. Бастапқы кезеңде салыстырмалы түрде оңай емдеуге мүмкіндік бар, сондықтан қатерлі ісік ерте сатысында анықталуы маңызды.
Жауап: тәуекелдің негізгі факторлары - адами қасиеттер мен әдеттері, оларды басқаларға қарағанда ауруларға бейім етеді:
Абай облысы денсаулық сақтау басқармасының «Облыстық жедел медициналық жәрдем станциясы» ШЖҚ КМК
Әрленім және құрастыр
SemStar